Giảm PO4 (phosphate) hồ san hô

Cùng với NO3, phosphate – PO4 là một trong những vấn đề dinh dưỡng gây ra nhiều lo lắng và phiền phức với đa số các reefer. PO4 hiện diện từ nước máy (một số anh em sử dụng nước vòi để pha muối), từ thức ăn cho vào hồ, và từ phân cá, rong tảo hoặc san hô chết. Chúng tôi sẽ tổng hợp một số phương pháp hiệu quả, đơn giản và an toàn để giảm PO4 trong hồ cá biển

PO4 là gì?

Phosphor (P) xuất hiện trong hầu hết các hợp chất hữu cơ. Cá và động vật biển hay san hô ăn các loại thức ăn như phù du, tảo và thức ăn giàu chất đạm chứa nhiều phosphor. Gần như bất kỳ chất hữu cơ nào cũng có thể phân hủy và giải phóng phosphor. Chất thải của cá, dịch nhầy san hô, thức ăn thừa và tế bào tảo chết là tất cả các nguồn phosphor tự nhiên và phổ biến trong bể cá của bạn, khi phân hủy bởi vi sinh sẽ tạo ra sản phẩm cuối cùng là ion PO4 mà chúng to thường đo được nồng độ và kiểm soát chặt chẽ trong hệ thống hồ cá biển.
Kinh nghiệm chỉ ra sự dư thừa PO4 có thể giúp tảo hại phát triển nhanh chóng, đặc biệt ở những hồ mới (dưới 2 năm ổn định). Ngoài ra nồng độ PO4 cao giảm tốc độ phát triển khung xương của san hô vì cạnh tranh trực tiếp với ion CO3 trong quá trình kết tủa tạo khung xương CaCO3. Tuy nhiên, tin tốt là PO4 không trực tiếp gây hại đến mức khiến cá và san hô của bạn chết. Điều bạn cần lo lắng chính là san hô trở nên sẫm màu, tảo hại có thể phát triển nhanh hơn, sps sẽ chậm phát triển. Do đó, hãy thật kiên nhẫn và bình tĩnh trong quá trình xử lý PO4 để đạt được mục tiêu nhưng vẫn đảm bảo ổn định và an toàn cho hồ.

Phương pháp giảm PO4

Khác với NO3, giảm PO4 có 2 hướng chính: sinh học (vi sinh hoặc rong), hóa học (kết tủa PO4). Tất cả các phương pháp giảm NO3 đều có thể áp dụng tương tự để giảm PO4 đồng thời, nên mình chỉ tóm tắt lại và chủ yếu tập trung các phương pháp giảm PO4 riêng biệt.
Tham khảo: 5 cách giảm Nitrate (NO3) đơn giản và hiệu quả

Phương pháp sinh học:

1. Lò rong/refugium/algae scrubber:

Đây là phương pháp tự nhiên, hiệu quả và an toàn cho hồ san hô, ngoài ra các tác dụng tốt đi kèm như phát triển hệ sinh thái cho pod, tối ưu hóa pH cũng là ưu điểm của phương pháp này. Nguyên lý tương tự như giảm NO3, hãy tham khảo link sau 5 cách giảm Nitrate (NO3) an toàn và hiệu quả

2. Vi sinh: Biopellet, dung dịch carbon

Như đã nói ở bài trước, đây là phương pháp hiệu quả tuy nhiên cần lưu ý khi sử dụng vì có thể dẫn đến cạn kiệt dinh dưỡng, gây mất cân bằng vi sinh dẫn đến bùng vi sinh hoặc bùng dino, cyano dẫn đến những hậu quả lớn hơn nhiều cho hồ.

Phương pháp hóa học:

Khác với NO3, PO4 có thể được xử lý bởi phương pháp hóa học, một phương pháp cực kỳ mạnh mẽ đến nỗi có thể làm PO4 của hồ cá biến mất trong vài ngày. Do đó, đây cũng là phương pháp nguy hiểm, có thể dẫn đến cạn kiệt PO4 rất nhanh gây nguy hiểm cho san hô; gây mất cân bằng N-P khiến hệ vi sinh có lợi yếu đi, tạo điều kiện cho các vi sinh độc hại phát triển. Sự thiếu hụt PO4 gây ra hiệu quả khủng khiếp hơn nhiều so với PO4 cao nên các phương pháp mạnh tay cần được hạn chế hoặc sử dụng một cách thận trọng.

1. Vật liệu khử PO4 dạng rắn (dùng lò):

Có 2 hợp chất kim loại chính thường được dùng để khử PO4 trong hồ cá biển là từ sắt (Granular ferric oxide viết tắt GFO), hoặc từ nhôm (aluminium oxide).
GFO thường phản ứng chậm, phản ứng diễn ra trên bề mặt vật liệu, do đó hạt vật liệu nhỏ, thường yêu cầu có lò với lưu lượng nước lớn, các hạt vật liệu luôn di chuyển để đảm bảo hiệu quả khử PO4.
Các hạt vật liệu khử PO4 gốc nhôm thường cho tốc độ phản ứng nhanh hơn, nên sử dụng cũng đơn giản hơn, chỉ cần cho vào túi vật liệu lọc, đặt ở ngăn lọc nơi có luồng nước chảy mạnh, hoặc cũng có thể sử dụng lò đảo để tăng tốc độ xử lý PO4.
Ngoài hợp chất của 2 kim loại truyền thống kể trên, một số loại nhựa được phát triển để hấp phụ PO4 một cách hiệu quả và có thể được tái sử dụng.

Aluminium oxide

Tất cả những gì bạn cần làm là chọn 1 loại vật liệu phù hợp, thiết kế túi lọc hoặc lò phù hợp với yêu cầu của nhà sản xuất và kiểm tra PO4 hàng ngày trong thời gian sử dụng. Ngoài ra khi mức PO4 đã giảm và ổn định sau một thời gian, bạn vẫn nên kiểm tra nồng độ để thay thế vật liệu khi PO4 có dấu hiệu tăng lên lại.

2. Dung dịch khử PO4:

Dung dịch giảm PO4 như FitReef Phosphate Remover là phương pháp hiện đại nhất giảm PO4 cực kỳ hiệu quả với tốc độ phản ứng cực kỳ nhanh. Bạn có thể ngay lập tức đưa PO4 về mức mong muốn chỉ trong vài giờ. Đây là phương pháp an toàn với san hô và các sinh vật biển (miễn đừng quá liều gây bụi hồ và gây sốc PO4). Vì sử dụng đơn giản, hiệu quả cao, phương pháp này được dùng trong nhiều hệ thống thủy cung lớn để nhanh chóng đạt hiệu quả, không cần lắp đặt phần cứng phức tạp và luôn kiểm soát được chặt chẽ nồng độ PO4.
Dung dịch này khi châm vào sẽ phản ứng kết tủa bền với PO4, do đó chúng tôi khuyến khích nên châm vào tất lọc hoặc trước bông lọc, thay thường xuyên sau khi châm đến khi hồ hoàn toàn trong trở lại. Ngoài ra một phần kết tủa sẽ theo bọt skimmer đánh ra ngoài, do đó hãy để skimmer ở mực nước cao (wet skimming) và vệ sinh cốc lọc liên tục.

Lời kết

Hãy quan sát hồ của bạn trước khi đưa ra quyết định giảm PO4. Nếu đối mặt với một đợt bùng phát rêu hại lớn mất kiểm soát, hoặc sự tối màu/chậm phát triển rõ rệt ở san hô sps cũng với mức độ PO4 cao, bạn hãy cân nhắc dùng các biện pháp hóa học trên để giảm nhanh PO4. Ngoài ra, nếu hồ bạn đang ổn định và phát triển tốt, hãy sử dụng phương pháp sinh học, kiểm soát PO4 đầu vào (nguồn nước pha muối, giảm lượng thức ăn) để giảm PO4 chậm rãi và không ảnh hưởng nhiều đến sự ổn định của hồ.
Nhiều anh em newbie thường liên hệ việc san hô/cá chết với mức độ N-P cao. Tuy nhiên lý luận này thường sai trong hầu hết các trường hợp. Nhiều hồ trưởng thành phát triển với mức N-P rất cao. Do đó nếu phát hiện NO3 – PO4 đang có nồng độ cao vượt ngưỡng, anh em hãy lưu ý xử lý thật chậm rãi để ổn định hồ và vẫn đạt được mục tiêu dinh dưỡng hợp lý.
Happy reefing!