Series “Lật hồ” (T3): Xử lý Cyano

Nếu một ngày bạn phát hiện bể của mình xuất hiện những mảng màu đỏ (phổ biến nhất), xanh lá hoặc thậm chí là tím và đen, thì đó là dấu hiệu đầu tiên của cyano đang tấn công bể của bạn. Đại dương thật đa dạng và thú vị phải không? Bạn đã chiến đấu với hải quỳ, dino đơn bào, và bây giờ là vi khuẩn cyano. Cuộc chiến với cyano còn thú vị hơn thế, vì bạn dường như đang tìm cách chống lại chính tổ tiên của mình.

Cyanobacteria là một trong những vi khuẩn cấu tạo nên bầu khí quyển của hành tinh này, chúng là một trong những sinh vật cổ xưa nhất, tồn tại ít nhất 3.5 tỷ năm trước đây. Môi trường bạn sống, không khí bạn đang hít vào, là nhờ sự bùng nổ của cyano ở thời kỳ cổ đại và trung đại.

Thật tuyệt vời khi bạn đang được chứng kiến một trong những sinh vật cổ xưa nhất, một trong những sinh vật tạo nên sự sống cho trái đất, đang xuất hiện ngay trước mắt bạn, và thậm chí chúng còn đang muốn tiêu diệt bể cá của bạn.
Bây giờ bạn đã biết cyano là một trong những lý do chúng ta tồn tại được. Vậy thì làm sao loại bỏ nó khỏi bể cá? Tại sao chúng chọn bể cá của bạn để hiện diện?

Cyano là gì?

Cyanobacteria (cyano) là một loại vi khuẩn cổ xưa có các tính chất của cả vi khuẩn và rêu. Chúng có thể quang hợp để tự tạo năng lượng cho mình. Chúng luôn hiện diện trong nước, nhưng khi gặp điều kiện thuận lợi chúng sẽ bùng lên nhiều đến mức chúng ta có thể dễ dàng nhìn chúng bằng mắt thường. Mảng cyano thường là màng nhầy ở trên cát, layout, hoặc thậm chí là khung xương san hô với màu đỏ thẫm là phổ biến nhất, ngoài ra những màng nhầy này còn có thể có màu xanh lá, tím, hoặc đen.

Cyano thường bùng lên ở những bể có mức dinh dưỡng cao vươt mức: nitrate, phosphate thường dễ đo nhất, nồng độ các chất hữu cơ khác cũng có thể ở mức cao như protein, carbon source… Tuy nhiên, N-P cao chỉ là chỉ số thể hiện quá trình bảo dưỡng vệ sinh hồ có vấn đề, không hẳn là nguyên nhân chính bùng lên cyano: bạn đang cho ăn quá nhiều, hệ vi sinh hiện tại quá yếu, luồng thổi nước quá yếu, không thay nước thường xuyên, nguồn nước pha muối có vấn đề (thường là tồn dư dinh dưỡng quá cao). Do đó, việc bạn cần làm là tăng cường vệ sinh, bảo dưỡng hồ, không phải là dùng các biện pháp mạnh để giảm N-P trong một đêm.

Làm sao để đối phó với chúng?

Cyano không gây quá nhiều tác hại cho hồ của bạn, và chúng thường xuất hiện như một chỉ báo thể hiện rằng chế độ chăm sóc và vệ sinh hồ hiện tại chưa tốt. Do đó, hãy bình tĩnh, và chăm chỉ vệ sinh – bạn sẽ nhanh chóng chiến thắng:
1) Hút thủ công: đây là cách rất hiệu quả để lấy lượng lớn cyano ra khỏi bể trong một thời gian ngắn. Bạn nên tắt luồng và bơm, dùng vòi thay nước hoặc ống bóp hút thủ công cyano ra, nếu hút không sạch hãy sử dùng bàn chải để hỗ trợ.

2) Thay nước thường xuyên: bạn hãy tích cực thay nước liên tục để đưa nguồn nước sạch mới vào bể. Khi chúng tôi trải qua cyano, một trong những chương trình thay nước được áp dụng là thay 20% hàng ngày, thay liên tục trong 5-6 ngày. Đây không phải là lúc nghĩ đến các phương pháp giảm N-P nào ngoài việc thay nước.
3) Giảm lượng thức ăn đưa vào bể: Hãy hạn chế cho ăn để không làm trầm trọng thêm vấn đề cyano của bạn.
4) Lưu ý sử dụng nước RO/DI để thay nước, nếu bạn dùng nước máy hoặc nước giếng, đó có thể là nguyên nhân chính cho đợt bùng phát cyano hiện tại. Tham khảo Series “Nước mặn” cho người mới bắt đầu (tập 1)
5) Tăng luồng (tạo sóng) và tăng skimmer: việc này cung cấp nhiều oxy hơn cho nước và loại bỏ bớt protein ra khỏi bể. Tạo sóng mạnh giúp giảm điểm chết, tăng cường mức độ hiệu quả của lọc cơ học khi thức ăn thừa được đưa xuống sump vào lọc thô.
6) Bổ sung vi sinh có lợi cho bể của bạn: hãy tăng cường châm vi sinh, sử dụng loại vi sinh bạn đang dùng trước giờ và rút ngắn chu kỳ châm: ví dụ thay vì châm hàng tuần như khuyến nghị thì bạn hãy châm hàng ngày.

Áp dụng đồng thời các phương pháp trên và cyano sẽ rất nhanh chóng biến mất. Nếu không, bạn còn lựa chọn cuối cùng là sử dụng các sản phẩm hóa học như Chemiclean. Tuy nhiên chúng tôi không khuyến nghị việc này. Bạn nên xử lý tuần tự từ phần gốc của vấn đề thay vì dùng biện pháp mạnh để giải quyết phần ngọn. Nếu nguồn cơn vấn đề còn ở đó, một ngày không xa cyano sẽ tiếp tục trở lại. Một chế độ bảo dưỡng tốt sẽ đẩy lùi cyano và mang lại rất nhiều lợi ích cho hệ thống của bạn.

Lời kết

Cyano xuất hiện thể hiện quá trình bảo dưỡng vệ sinh hồ của bạn không tốt. Do đó hãy khắc phục và cyano sẽ tự nhiên biến mất. Nếu cyano vẫn cứ ở đó, bạn cần xem lại kĩ lưỡng vì khả năng bạn đang dính phải dino (tham khảo Series “Lật hồ” (T2): xử lý Dino). Đừng quá lo lắng về cyano, nếu chúng xuất hiện, bạn hãy chăm sóc vệ sinh hồ của mình tốt hơn.
Happy reefing!