Series “Nước mặn” cho người mới bắt đầu (tập 2): Những chất BẮT BUỘC bổ sung cho hồ

Bài viết này là phần thứ hai trong loạt bài viết đề cập đến vấn đề hóa học trong hồ cá san hô một cách cơ bản và thực tế. Mục đích chính là để người mới tập trung vào những khía cạnh hóa học thực sự quan trọng trong hồ cá san hô, thay vì những khía cạnh không quan trọng. Người nuôi cá mới thường bị loạn bởi một loạt các vấn đề và quan điểm liên quan đến việc chăm sóc hồ cá nước mặn, và không có gì gây ra nhiều lo lắng hơn việc về vấn đề liên quan hóa học của nước.

Bài viết đầu tiên trong loạt bài này tập trung vào các vấn đề liên quan đến nước biển được sử dụng trong hồ cá san hô, bao gồm việc lựa chọn nước biển, loại muối, loại nước và cách pha.

Bài viết thứ hai này đề cập đến vấn đề các chất cần bổ sung. Cụ thể, những gì nên được bổ sung trong hầu hết hồ cá san hô, những gì có thể hữu ích (châm hoặc không châm) trong một số hồ cá san hô, và những gì hầu như không cần phải được bổ sung? Mặc dù tất cả khuyến nghị của chúng tôi là dựa trên khoa học và thực nghiệm, những gì được đề cập trong series này là những điều “phải làm” căn bản nhất. Những diễn giải chi tiết khoa học được đề cập ở các bài viết chuyên sâu liên quan.

Giới thiệu

Một trong những điều gây sốc nhất ở bộ môn này: bạn được tư vấn, khuyến khích mua và sử dụng rất nhiều sản phẩm chăm sóc hồ và hầu hết số đó là vô dụng, thậm chí phản tác dụng. Dĩ nhiên, nhiều sản phẩm trong số đó thực sự cần thiết và có tác dụng. Cũng có nhiều sản phẩm bổ sung với công dụng và thành phần gây tranh cãi về tác dụng, liệu có cần châm, châm bao nhiêu là đủ? Và dĩ nhiên, với những sản phẩm thuộc nhóm này, rất nhiều reefer trên thế giới với hệ thống hồ lâu năm thành công mà hoàn toàn không sử dụng.

Một lời khuyên nhất quán của chúng tôi trong môn chơi này: Play it safe. Những gì bạn không chắc, có thể không cần thiết, không đo/kiểm soát được, hoặc nhiều hệ thống hồ thành công mà không có bước chăm sóc đó, bạn tốt nhất nên bỏ qua. Thí nghiệm là tốt, bạn có thể thử, nhưng những gì chúng tôi khuyến nghị hướng đến sự đơn giản để có thể duy trì lâu dài ổn định. Do đó, danh sách dưới đây là phù hợp với tiêu chí của chúng tôi. Bạn có thể thử một phương pháp khác, với một danh sách ưu tiên khác biệt.

Sau đây là danh sách tóm tắt những gì quan trọng và không quan trọng được tổng hợp và từ kinh nghiệm của chúng tôi suốt 6 năm nuôi san hô, và tham khảo từ các hệ thống hồ của WWC (World Wide Coral) và blog Reef Central, đều đồng nhất quan điểm về chế độ chăm sóc hồ (thay nước 10%/tuần, có nuôi cá và cho ăn đều đặn), áp dụng với các hồ nuôi đối tượng chính là san hô – cá, và danh sách những chất cần châm như sau:

Phải châm:

• kH

• Calcium

Có thể cần châm:

• Magnesium

Châm có thể hữu ích:

• Amino acid (thức ăn san hô)

• Iod (thận trọng)

• Strontium

Không nên châm nếu không test:

• Dung dịch bổ sung vi lượng/kích màu

Lưu ý rằng danh sách trên đây đi kèm với chế độ chăm sóc hồ SPS/LPS/mix của FitReef với việc làm bắt buộc là thay nước ~10%/tuần và có nuôi cá. Chúng tôi sẽ có bài viết cụ thể về chế độ thay nước và cho cá ăn. Các hệ thống hồ với đối tượng nuôi khác chúng tôi có khuyến nghị như sau:

• Hồ chuyên cá, chuyên san hô soft thông thường thay nước là đủ.

• Hồ chuyên rong, đặc biệt nuôi rong làm cảnh, cần cân nhắc châm Fe (sắt, iron).

• Hồ chuyên sò, bọt biển, các loại ốc: cần cân nhắc châm silicat.

Các hóa chất thuộc nhóm dinh dưỡng (tăng/ giảm N-P, carbon dosing) không nằm trong phạm vi bài viết này.

Phải châm: alkalinity (kH) và Calcium (Ca)

Mức khuyến nghị cho 2 chất này là Ca 380-450ppm và kH (7-11kH). Nước biển tự nhiên có kH 7 và Ca 420ppm.

Đây là 2 chất nền tảng bắt buộc, san hô sẽ tổng hợp từ trong nước, bằng quá trình vôi hóa, tạo CaCO3 chính là xương san hô. Hãy tham khảo series bài viết về kH và Calcium của chúng tôi để được thông tin cụ thể hơn. Trong muối pha nước sẽ có sẵn mức Ca và kH theo thông tin của nhà sản xuất. Tuy nhiên, 2 chất này sẽ rất nhanh chóng bị san hô hút kiệt, đặc biệt là kH (hồ LPS/SPS).

• Đối với hồ chơi san hô soft (bèo zoa tree…) hoặc hồ cá, bạn có thể không cần quan tâm đến Ca kH ngoại trừ những hồ có nhiều coraline

• Đối với hồ nhu cầu thấp như hồ soft có ít LPS, một số loại muối trên thị trường có Ca-kH cao có thể dùng để thay nước bù vào lượng Ca-kH sụt giảm là đủ (ví dụ như muối redsea tím). Chúng tôi khuyến khích bạn nên đo (tối thiểu là đo kH, hoặc tốt hơn là đo cả Ca-kH), để xác định xem mình có cần châm hay không. Nếu mức kH liên tục giảm mặc dù thay nước vẫn không bù lại được, bạn nên cân nhắc châm chất Ca-kH bổ sung.

• Đối với hồ LPS/SPS có nhu cầu cao, bạn bắt buộc phải châm chất vì thay nước hầu như không đáp ứng nổi. Chúng tôi khuyến khích bạn test cả 2 chất hoặc ít nhất là kH để quyết định mình có nên châm hay không.

Thông thường, Ca-kH sẽ có cùng xu hướng

Nghĩa là: cùng cao, hoặc cùng thấp, hoặc ngang với mức tiêu chuẩn của loại muối bạn đang sử dụng. Nếu bạn chưa từng châm chất hoặc chỉ châm những phương pháp có Ca-kH tự cần bằng (kalkwasser, lò canxi, all for reef…) thì mức Ca-kH sẽ tự cân bằng mà hiếm khi bị lệch. Nếu bạn đo lệch, cần trước tiên xem lại bộ test.

Do đó, nếu mức kH-Ca của bạn thấp (cần đặc biệt quan tâm đến kH), bạn cần tiến hành châm, thường là châm hàng ngày. Các bước theo dõi trước khi châm:

• Đo mức kH hôm nay (1)

• Cùng thời gian đó vào ngày hôm sau, đo mức kH (2)

Nếu phát hiện kH sụt giảm, theo chúng tôi, trên 0.2kH/ngày. Bạn cần phải châm vì chế độ thay 10% nước/tuần không thể đáp ứng đủ. Ví dụ: kH đang 7.0, thay nước muối tím kH = 12, khi thay xong kH sẽ là 7.5, với mức tiêu thụ 0.2kH/ngày bạn sẽ có kH dưới 7 trước khi kịp đến chu kỳ thay nước kế tiếp. Dĩ nhiên, tốc độ hút của san hô sẽ giảm khi mức kH giảm lại nhưng đó là điều tiêu cực, thể hiện san hô của bạn đang mọc chậm lại.

Lấy (2) trừ (1) bạn có mức kH tiêu thụ hàng ngày, sử dụng Calculator của chúng tôi sẽ tính được lượng chất cần châm. Bạn châm theo là duy trì được. Lưu ý rằng bạn nhất định phải châm Ca và kH một lượng cân bằng. Sau khi tiến hành châm, bạn đo lại kH (hàng ngày hoặc cách ngày đều được). Nếu mức kH ổn định thì bạn có thể giữ chế độ châm như vậy là ổn.

Châm bổ sung Magnesium (Mg)

Mg là một ion quan trọng trong hồ cá san hô vì nó tương tác với sự cân bằng Ca-kH. Khi CaCO3 (Ca + kH) kết tủa, Mg kết nối với bề mặt của tinh thể CaCO3, ngăn chặn quá trình kết tủa. Thiếu Mg có thể dẫn đến tình trạng không thể duy trì nồng độ Ca-kH đúng mức trong hồ cá san hô. Ngoài ra một số sinh vật như coraline cũng hút Mg để tạo khung xương.

Vì lý do này, mức Mg thường được khuyến nghị bằng Mg trong nước biển: ~1285 ppm. 1250-1350 ppm là ổn, hoặc 1200-1400 ppm cũng có thể chấp nhận được. Nhiều phương pháp bổ sung Ca-kH có thể không cung cấp đủ Mg để duy trì ở mức bình thường.

Do đó, Mg nên được đo định kỳ, đặc biệt khi mức Ca-kH trong hồ cá khó duy trì ổn định, hoặc nếu có sự kết tủa quá mức của CaCO3 xuất hiện trên các vật dụng ống nước hay bơm. Nếu phát hiện mức Mg thấp, người chơi cần cân nhắc châm bổ sung.

Trong hầu hết trường hợp, mức Mg thường ổn định, hoặc nếu có hao hụt thì quá trình thay nước cũng có thể giữ Mg ở mức ổn định. Do đó chúng tôi xếp Mg vào nhóm có thể cần châm. Nếu bạn phát hiện Mg của mình thấp hơn mong muốn hãy tiến hành châm.

Bạn hãy đo định kỳ mức Mg của mình (hàng tuần hoặc nửa tháng 1 lần) để quyết định có nên châm hay không. Mg không cần châm hàng ngày, nếu mức Mg thấp bạn châm một lần một tuần là đủ. Nếu lượng cần châm >100ppm, hãy chia liều làm đôi châm 2 ngày liên tục tránh gây sốc.

Tương tự Ca-kH, bạn đo Mg hồ (1), chọn mức Mg mong muốn (2) (thường là ~1285). Lấy (2)-(1) và nhập vào Calculator của chúng tôi. Mg trong khoảng 1200-1400 là ổn, không nhất định phải chính xác 1285ppm.

Trường hợp hiếm khi mức Mg cao và liên tục tăng, bạn hãy kiểm tra xem hồ có đang bị ô nhiễm từ nguồn nước hoặc bất kì thứ gì khác hay không.

Lời kết

Đối với bạn chơi san hô LPS/SPS, việc châm kH-Ca gần như là bắt buộc, đặc biệt là hồ SPS. Ban đầu có thể bạn không nhận ra sự sụt giảm kH, vì san hô cần thời gian ổn định để bắt đầu hút chất phát triển. Tương tự sau thời gian dài châm duy trì kH cũng sẽ có xu hướng sụt giảm do san hô phát triển và hút nhiều kH hơn, do đó bạn nên test định kỳ tối thiểu 1 tuần 1 lần để quyết định mình nên làm gì. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, thay đổi ~1kH trong ngày không mang đến điều gì tiêu cực, do đó bạn nên tránh để kH thay đổi quá 1kH trong ngày, nếu liều châm để bổ sung hơn 1kH bạn nên chia đôi làm 2 ngày.

Do độ nhạy kém hơn kH, Mg và Ca có thể đo định kỳ mỗi hai tuần, hoặc 1 tháng miễn là chỉ số của bạn luôn ổn định.

Ca-kH và có thể là Mg, là nhóm 3 chất châm duy nhất mà bạn cần quan tâm. Tất cả những chất châm ở các phần sau đều không cần thiết. Nếu bạn là người mới, các kiến thức về hóa chất bổ sung cho san hô thường gây rất nhiều phiền phức. Tin vui là bạn có thể dừng ở đây và vẫn thành công với hệ thống của mình, vì đây là nền tảng mà chúng tôi cùng rất nhiều hệ thống nuôi san hô thành công như WWC áp dụng.

Happy Reefing!