Zooxanthellae - Tảo cộng sinh

Zooxanthellae - Ảnh: www.ecoevolab.com

Thuật ngữ “zooxanthellae” dùng để chỉ một nhóm cận ngành gồm vi tảo màu vàng nâu, bao gồm một số loài dinoflagellates (tảo hai roi), diatoms (tảo cát), cryptophytes, chrysophytes (tảo vàng) và rhodophytes (tảo đỏ), được tìm thấy trong sự cộng sinh tương hỗ với nhiều loại vật chủ không xương sống và sinh vật nguyên sinh.

“Zooxanthellae” là một danh từ số nhiều (số ít: zooxanthella) bắt nguồn từ các từ tiếng Hy Lạp; zoo (động vật), xanthos (màu vàng) và ella (nhỏ): “tế bào động vật màu vàng”. Trong các rạn san hô, thường đề cập chủ yếu đến các loài tảo hai roi cộng sinh trong chi Symbiodinium thường được tìm thấy ở một số loài san hô, hải quỳ, thạch, nghêu, sâu, bọt biển và các sinh vật rạn san hô khác.

Zooxanthellae là thành viên phổ biến và quan trọng của hệ sinh thái rạn san hô. Chúng thường rất phong phú, với các rạn san hô khỏe mạnh thường chứa > 1.000 tỷ tế bào trên mỗi m², nhưng do kích thước nhỏ (đường kính 10 µm) nên sinh khối tổng thể của chúng trên các rạn san hô thấp. Vì chúng rất quan trọng đối với quá trình xây dựng, tiến hóa hệ sinh thái của các rạn san hô, nên có thể coi zooxanthellae là loài chủ chốt trên các rạn san hô - có lẽ là những sinh vật nguyên sinh duy nhất đóng vai trò như vậy.

Zooxanthellae cung cấp các lợi ích dinh dưỡng đáng kể cho vật chủ của chúng dưới dạng các chất quang hợp được chuyển hóa, đặc biệt là glycerol và các hợp chất hòa tan trong nước khác như glucose. Trong nhiều loại san hô Scleractinian, quá trình quang hợp từ tảo zooxanthellae (trong chi Symbiodinium) đã được chứng minh là chiếm 50–95% cho việc tổng hợp năng lượng của san hô. Ngoài ra, sự hiện diện của các cộng sinh tảo thúc đẩy quá trình vôi hóa nhanh chóng trong sinh vật chủ và giúp san hô Scleractinian bồi đắp các khung xương đá vôi, chiếm ưu thế với vai trò xây dựng chính các rạn san hô.

Gần đây, các cộng sinh tảo san hô đã trở thành trọng tâm chính của cuộc điều tra nghiên cứu do quá trình “tẩy trắng” rạn san hô, trong đó san hô rạn san hô và các động vật có chứa zooxanthellate khác mất đi tảo cộng sinh của chúng (hoặc bị giảm nồng độ sắc tố trên mỗi tế bào của chúng) cho nên chúng trở nên nhợt nhạt hoặc trắng khi bộ xương canxi cacbonat ngày càng có thể nhìn thấy qua mô san hô trong mờ. Trong một số trường hợp, các sắc tố san hô còn sót lại dẫn đến san hô bị tẩy trắng có màu xanh nhạt, hồng, vàng, tím, lục nhạt hoặc các màu khác, thay vì màu trắng thông thường.

Hiện tượng tẩy trắng ngày càng trở nên thường xuyên hơn do nhiệt độ mặt nước biển tăng lên, và là nguyên nhân gây ra hiện tượng san hô chết trên diện rộng ở một số vùng rạn san hô.

Nội dung bài viết bởi tác giả Khánh Phan - 11o2reef.com

Tài liệu tham khảo

Baker, A.C. (2011). Zooxanthellae. In: Hopley, D. (eds) Encyclopedia of Modern Coral Reefs. Encyclopedia of Earth Sciences Series. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-90-481-2639-2_280